โรคไข้ไรอ่อนหรือโรคไข้รากสาดใหญ่ (scrup typhus) เป็นโรคติดเชื้อทีเกิดจากเชื้อแบคทีเรียชนิดหนึ่ง ชื่อ O. tsutsugamushi โดยมีตัวไรอ่อนซึ่งอาศัยอยู่ในหนูเป็นพาหะ ติดต่อทางบาดแผลที่ถูกตัวอ่อนของตัวไรอ่อนกัด
โรคนี้มักพบในผู้ใหญ่ตั้งแต่ 25 ปี ขึ้นไป โดยมากมักพบในกลุ่มเกษตรกร ชาวนา ชาวสวน ที่ต้องออกไปทำงานในไร่ ในนา และทหาร ตำรวจชายแดนที่ต้องออกลาดตระเวนทำให้มีโอกาสถูกไรอ่อนที่มีเชื้อกัดแล้วปล่อยเชื้อเข้าสู่ร่างกาย ทางรอยแผลหรือรอยถลอก โดยทั่วไปมีระยะฟักตัว 10 - 12 วัน แต่อาจแตกต่างกันได้ตั้งแต่ 6 - 21 วัน ทำให้ผู้ถูกกัดป่วย มีอาการไข้ร่วมกับอาการอื่น สำหรับในเด็กมักพบในเด็กโตมากกว่าเด็กอ่อน ดังนั้น เราจึงมี 3 วิธีการป้องกันโรคไข้ไรอ่อน
ที่สามารถนำไปปฎิบัติเพื่อป้องกันโรคไข้ไรอ่อนได้ ดังนี้
1. การป้องกันโรคในคน ไม่เข้าไปในพื้นที่ที่สงสัยว่าเป็นที่อยู่ของไรอ่อนหลีกเลี่ยงการเข้าไปสัมผัสแหล่งที่ อยู่อาศัยของไรอ่อน เช่น กองฟางในท้องนา ป่า ไร่ สวน ใช้ยาทากันแมลงกัดเมื่อจำเป็นต้องเข้าไปในพื้นที่เสี่ยง แต่งกายให้รัดกุม เช่น เอาขากางเกงใส่เข้าไปในรองเท้าและใส่เสื้อในกางเกง ใส่รองเท้าบู๊ท ส่วนที่อยู่นอกร่มผ้าให้ทายา กันแมลงกัด หลังจากออกจากพื้นที่เสี่ยงให้เปลี่ยนเสื้อผ้าอาบน้ำชำระร่างกายทันทีหลังจากออกพื้นที่เสี่ยง และหากมีอาการไข้ ภายใน 2 อาทิตย์ ให้พบแพทย์ทันที
2. การป้องกันโดยการควบคุมกำกัดสัตว์พาหะและแมลงนำโรค พ่นยากลุ่ม Chlorinated hydrocarbon เช่น Lindane, Dieldrin หรือ Chlordane บนพื้นดินและพุ่มไม้รอบ ๆ ที่พักและบริเวณที่มีคนอาศัยในถิ่นที่มีการระบาดของโรค การควบคุมและกำจัดหนู (ควรกำจัดตัวไรอ่อนก่อนการกำจัดหนู เพราะหนูเป็นสัตว์รังโรค เมื่อหนูถูกกำจัดไรอ่อนก็ไม่มี เหยื่อก็จะไม่มากัดคน)
3. การป้องกันโดยการปรับปรุงสภาพแวดล้อม โดยถางหญ้ารอบบริเวณบ้าน เพื่อไม่ให้เป็นที่อาศัยของไรอ่อน และจัดเก็บหรือขุดหลุมฝังขยะให้เรียบร้อยเพื่อไม่ให้หนูมาอาศัยอยู่ในบริเวณบ้าน สำหรับตัวไรอาจใช้สารเคมีพ่นรอบ ๆ บริเวณบ้าน
